Γραπτά

ΓΡΑΠΤΑ

Έρευνα πάνω σε συνδέσεις, παραλληλισμούς και σύγχρονα ερωτήματα

Άρθρα & Μελέτες

ΒΕΔΕΣ/ΟΥΠΑΝΙΣΑΔΕΣ

Οι Βέδες και οι Ουπανισάδες (το τελευταίο τμήμα των Βεδών) περιέχουν το απαύγασμα της αρχαίας ινδικής σοφίας, έτσι όπως «αποκαλύφθηκε» στους πρώτους οραματιστές (rishis) και αποτυπώθηκε στις μυστικές φόρμουλες που ονόμασαν “mantras”. Πρόκειται για έργα από τους σπόρους των οποίων έχει «βλαστήσει» όλη η μετέπειτα ινδική διανόηση έκφραση της οποίας αποτελεί και το σύστημα της Γιόγκα (Yoga Darshana). Ο μεγάλος πλούτος των συμβολισμών που χαρακτηρίζει τα έργα αυτά έχει κινήσει το ενδιαφέρον μου τα τελευταία χρόνια δίνοντας ώθηση σε μια προσπάθεια να εντοπίσω τους τρόπους με τους οποίους έχουν μεταφερθεί και ενσωματωθεί στη γιόγκικη άσκηση, φιλοσοφική και σωματική.

Τελετουργώντας εσωτερικά

Βαθιά ριζωμένη στην αρχαία ινδική σκέψη ήδη από την εποχή των Βεδών υπήρξε η έννοια της τελετουργίας (yajña). Προερχόμενη ετυμολογικά από τη ρηματική ρίζα “yaj” της οποίας τη σημασία αποδίδει στο Λεξικό του ο Monier Williams ως «λατρεύω, τιμώ, προσφέρω», η λέξη “yajña” φανερώνει την ανάγκη επαφής του αρχαίου Ινδού με τα διάφορα πρόσωπα που προσέδωσε στο Απόλυτο Ένα και αναγνώρισε ως «θεούς» (deva-s) του.

ΓΙΟΓΚΑ ΣΟΥΤΡΑ

Η Γιόγκα Σούτρα είναι ένα από τα έργα που οφείλει να μελετήσει όποιος θέλει να γνωρίσει τις φιλοσοφικές αρχές και μεθόδους συγκέντρωσης στις οποίες βασίζεται η πρακτική της γιόγκα πάνω στο στρώμα. Το βιβλίο του B.K.S. Iyengar “Φως στη Γιόγκα Σούτρα του Πατάντζαλι” που πέφτει στα χέρια μου το 2015 δίνει με τον απαράμιλλο λυρισμό του «τροφή» για περισσότερη μελέτη αλλά κυριότατα, για γράψιμο. Την περίοδο που ακολουθεί αρχίζω να γράφω ερευνώντας το νέο φως που ρίχνουν στη φιλοσοφία της γιόγκα του Πατάντζαλι οι παραλληλισμοί της με την αρχαία ελληνική φιλοσοφία.

Epicurus

Η ιδέα για αυτό το άρθρο προέκυψε μέσα από μια παλιότερη μελέτη για τον Πατάντζαλι και τον Επίκουρο. Το ερώτημα στο οποίο επιχειρεί να απαντήσει είναι το τι έχει να προσθέσει η επικούρεια αντίληψη περί μέτρου και αυτονομίας στην άσκηση μας της γιόγκα και πώς μπορούμε να την εφαρμόσουμε σε πρακτικό επίπεδο πάνω και έξω από το στρώμα μας.

Ο τελικός σκοπός της Γιόγκα

Στο πρώτο από τα τέσσερα κεφάλαια των αφορισμών του ο Πατάντζαλι ορίζει τη γιόγκα ως τον περιορισμό των μεταβολών της συνειδητότητας (citta- vṛtti -nirodha) (σούτρα Ι.2) μέσα από τον οποίο το άτομο μπορεί να φτάσει στη γνώση του Εαυτού, της ψυχής του (puruṣa) (σούτρα Ι.3) . Πρόκειται για έναν στόχο που προϋποθέτει μια πορεία μεταμόρφωσης της συνειδητότητας οχτώ συνολικά σκελών (aṣṭāṅga), η οποία κορυφώνεται στην τελική φάση της διαλογιστικής πρακτικής του samādhi (nirbīja samādhi).

Η φύση της επιθυμίας

Η πραγματική ηδονή δεν πηγάζει από μια άνευ όρων παράδοση στην αισθησιακή απόλαυση αλλά από μια διαδικασία στοχασμού πάνω στη φύση της επιθυμίας, η οποία βασίζεται στις αρχές του μέτρου και της αυτάρκειας, μας διδάσκει ο Επίκουρος. Παρόμοια είναι η ιδέα που αποτελεί τη βάση για την άσκηση του μαθητή της γιόγκα του Πατάντζαλι στην εγκράτεια (“brahmacharya”) και τη μη απληστία (“aparigraha”). Βασικός πυλώνας της πορείας του ατόμου προς την ευτυχία φαίνεται να είναι και για τους δύο φιλοσόφους η αντίληψη για τη φιλοσοφία ως θεραπεία και τέχνη του ηθικώς ζην.

Βιβλία

ASTANGA YOGA

Ταξίδι Επιστροφής στην Ισορροπία

Ένας οδηγός ισορροπίας για τον σύγχρονο άνθρωπο βασισμένος στα αρχαία διδάγματα του συστήματος της Γιόγκα (Yoga Darshana) όπως μάς παραδίδονται από το πιο θεμελιώδες έργο της, τη Γιόγκα Σούτρα του Πατάντζαλι. Κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Αρχέτυπο, Ιούνιος 2024.